Inhoud Praktijkrichtlijn Hygiënische bekabeling in de voedingsmiddelenindustrie

Werkgroepleden

• Thijs van den Akker, Phoenix Contact
• René Bakker, RMB Consultancy (voorheen Hago Food & Industry)
• Remco Boer, Gouda Holland
• Roy Bongaerts, Robert Bosch Packaging
• Anthony Brak, Beenen
• Wouter Burggraaf, Burggraaf & Partners (voorzitter werkgroep)
• Dick Dorrestijn, Nizo
• Marco Egbertsen, Iv-Industrie
• Michael Evers, Niedax group (secretaris werkgroep; voorheen Rittal)
• Joop de Graaf, Heineken
• Ralph van Heesch, FrieslandCampina
• Paul Helsen, LAPP Benelux
• Dennis Kroese, Unica
• Jeroen Lendering, Stork Doetinchem
• Jerry Matena, Anamet Europe
• Bert Smid, Van Lente Systeemintegratie
• Andries Rienks, FrieslandCampina
• Herman Steen, Synamic
• Jan van Wijk, TanisFoodTec
• Wim van Wijk, Niedax group
• Jan van Zalingen, Royal Duyvis Wiener

1 Werkgebied

De praktijkrichtlijn Hygiënische bekabeling in de voedingsmiddelenindustrie houdt zich bezig met de Hygiënische aspecten van

• veld- en machinebekabeling met interconnectie (van .. tot ..; inclusief doorvoer);
• inclusief installatiemiddelen, kabelbanen e.d.
• inclusief persoonlijke veiligheid (ATEX) en installeren en opleveren

2 Normatieve referenties (wet- en regelgeving)

De EU verordeningen en EU richtlijnen vormen de wet, de EN-normen zijn afspraken, die door het bedrijfsleven onderling zijn gemaakt, en die de interpretatie vormen van de verordening en richtlijnen, waar deze nog vrijheid voor interpretatie laten. De praktijknormen zijn praktische invullingen van de EN-normen en vormen een verdere leidraad.

Bij het opstellen van de EN-normen en de praktijknormen is niet altijd rekening gehouden met de hygiënische aspecten van bekabeling, met name de reinigbaarheid is soms in conflict met de keuzes die zijn gemaakt. De werkgroep heeft waar nodig de EU verordeningen en EU richtlijnen opnieuw geïnterpreteerd en afwijkingen op EN-normen en praktijknormen gemotiveerd, zodanig dat dit niet in conflict hoeft te komen met de gedachten, die de wetgever had bij het opstellen van de EU verordeningen en EU richtlijnen.

In aanmerking zijn genomen:
EG-voorschriften, nl:
- Hygiëneverordening (Vo 852/2004);
- Machinerichtlijn (2006/42/EG);
- Diverse materiaalverordeningen;
- Laagspannings- en EMC-richtlijnen;
- Diverse ATEX-richtlijnen;

NEN-normen over o.a. voedselmachines, machineveiligheid, laagspannings-, brand- en bliksembeveiliging;

Diverse EHEDG-richtlijnen;

Tenslotte enkele NPR-richtlijnen.

3 Termen en definities

Om tot eenduidige omschrijving te komen, heeft de werkgroep een aantal definities opgesteld die, naast de bestaande uit de normen, van toepassing zijn in de richtlijn Hygiënische bekabeling.

4 Risicoanalyse

De risicoanalyse bespreekt welke gevaarlijke situaties kunnen ontstaan op (micro)biologisch, chemisch of fysisch gebied en in hoeverre die in bepaalde zones reëel zijn of niet.

5 Reinigingsvoorschrift

Hoe gaat reiniging in zijn werk? De machinefabrikant hoort een reinigingsvoorschrift meegeleverd te hebben. Dat moet droog, gecontroleerd nat of nat gebeuren. Welke consequenties heeft dat voor bekabeling?

6 Ontwerpeisen

De voorkeur ligt om het grootste deel van de bekabeling te leggen in technische ruimtes boven, onder of naast de productieruimte. Toch zal de kabel op een gegeven moment naar een veldobject in de productieruimte geleid moeten worden. Het mooiste is loodrecht van boven of van onderen naar het veldobject.

Er zijn verschillende situaties voor bekabeling van schakelkast naar veldobject:
• Bekabeling in kabeldraagsystemen tegen plafond of aan wanden.
• Bekabeling gemonteerd aan machines of leidingen

Belangrijk is dat er een plan gemaakt wordt voor de routing van alle kabels. Alleen zo kunnen er juiste keuzes gemaakt worden m.b.t. materialen, bevestiging, codering en aansluitingen.

De keuze van materialen voor kabeldraagsysteem en kabels moeten overeenstemmen met de omstandigheden, bv. producten en schoonmaakmiddelen, ter plaatse. Een wartel is een kritisch punt. Kabelbinders moeten detecteerbaar zijn, ivm. aanbrengen en slijtage. Voorkom bundeling van kabels, bv. door een draadloos systeem of gebruik van beschermslangen.

Uiteindelijk liggen er kabels, maar waarin liggen die? Een massieve goot, met los of vast deksel, of een draadgoot of kabelladder? Alle vormen worden besproken en er wordt aandacht gegeven aan hoe reinigbaar elk systeem is. Het nieuwe kabeldraagsysteem springt er positief uit en blijkt, in tegenstelling tot de andere systemen, in alle zones toepasbaar.

Kabels rond machines kunnen op verschillende manieren geleid worden: langs staf, door ringen, maar daar is ook een nieuwe variant voor gevonden: ingeklemd in veren. Bestaande systemen om meerdere kabels te ondersteunen zijn ook voor verbetering vatbaar middels kunststofblokjes. Een andere goede mogelijkheid is een beschermslang.

Kabelbinders blijken in elke toepassingsvorm slecht reinigbaar te zijn: vermijd ze zoveel mogelijk.

Kabelcodering kan leiden tot problematische situaties, omdat aangehechte objecten, bv. naamplaatjes, vuil vangen en kunnen afbreken. Ook labels kunnen loslaten.

Alle veldcomponenten moeten bereikbaar zijn voor reiniging – eventueel met hulpmiddelen. De aansluiting van het veldobject is bij voorkeur van onderen via een wartelverbinding. Een warteldoorvoer aan de zijkant betekent een verkeerde belasting van de afsluitring en de wartel. Objecten die gevoelig zijn voor reiniging met water, moeten beschermd worden en zoveel mogelijk niet los in het veld maar in een hygiënische kast geplaatst worden.
Op dergelijke kasten moet het vuil zichtbaar zijn, het water moet kunnen aflopen en de sluiting, knop en scharnieren geen vuil vasthouden.

Bekabeling bij kleppenclusters moet goed gepland worden, zodat kabels zoveel mogelijk gecombineerd kunnen worden en niet door onverwachte lekkage vervuild zullen worden.

Er zijn diverse oplossingen om kabels van de ene ruimte naar de ander te leiden die hermetisch gesloten zijn, zodat wordt voldaan aan brandveiligheid en hygiëne-eisen tav. ongedierte.

7 Uitvoering & Verificatie

Het is voor uitvoering van hygiënische bekabeling van belang tijdens en na aanleg goed te reinigen.
Dat heeft de werkgroep in tests uitgezocht. Verschillen tussen traditionele bekabeling en het nieuwe kabeldraagsysteem zijn op video te zien, zowel voor reiniging als voor aanleggen.

8 Werkbezoeken

Waar is de werkgroep langs geweest ter discussie en inspiratie?

9 Bijlages

In diverse bijlagen wordt getoond hoe het nieuwe kabeldraagsysteem voor ruimtebekabeling horizontaal, verticaal en gekruist aangelegd kan worden.